Upadłość w czasie pandemii - szybsze postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości

Przyjęte przez ustawodawcę korekty PrUpad, które miały na celu usprawnienie postępowania oraz zwiększenie jego przejrzystości wciąż jednak nie korespondują jednak ze wszystkimi rozwiązaniami przyjętymi ustawą z 6.12.2018 r. o Krajowym Rejestrze Zadłużonych (Dz.U. z 2019 r. poz. 55 ze zm.), która wchodzi w życie 1.7.2021 r.

Prawo upadłościowe nie reguluje w sposób kompleksowy wszystkich zagadnień związanych z procedowaniem. W zakresie nieuregulowanym w PrUpad ustawodawca odsyła do stosowania – w sposób odpowiedni – przepisów księgi pierwszej części pierwszej KPC. Konstrukcja „odpowiedniego” odesłania oznacza, że przepisy KPC stosuje się: po pierwsze, bez zmian bądź, po drugie, z odpowiednimi modyfikacjami albo – po trzecie, nie stosuje się ich w ogóle. W konsekwencji koniecznym było dokonanie zmian art. 35 PrUpad. Z tego też powodu zdecydowano się na wyłączenie odpowiedniego stosowania w postępowaniu o ogłoszenie upadłości przepisów art. 1301a KPC oraz 1302 KPC.

W postępowaniu upadłościowym obowiązują nowe zasady dotyczące doręczeń, organizacji postępowania oraz odrębne postępowanie w sprawach gospodarczych. Na zasadzie art. 4582 § 1 pkt 10 KPC sprawami gospodarczymi są sprawy z zakresu prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego.

Szybkość postępowania stanowi istotny element również w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości. Niemniej mechanizmy procesowe, które mają umożliwić realizację tego celu albo już istnieją w prawie upadłościowym i są dostosowane do specyfiki postępowania (jak np. dwumiesięczny, instrukcyjny termin na rozpoznanie wniosku o ogłoszenie upadłości) albo nie pasują do tego postępowania (jak np. niedopuszczalność powództwa wzajemnego czy zmiany powództwa). Ustawa Prawo upadłościowe zawiera również autonomiczne regulacje dotyczące koncentracji materiału dowodowego odnoszące się do wymaganych od dłużnika dokumentów czy nałożenie na wierzyciela obowiązku uprawdopodobnienia we wniosku wierzytelności. Właściwe stosowanie tych przepisów zapewnia sprawne rozpoznanie wniosku przez sąd upadłościowy, który nie rozstrzyga w klasyczny sposób sporu zawisłego między uczestnikami (stronami) postępowania w zakresie istnienia wierzytelności. Z podobnych względów zdecydowano się zatem na wyłączenie stosowania art. 1391 KPC, gdyż w postępowaniu upadłościowym nie można zastosować rygoru zawieszenia postępowania, co wypacza sens istnienia ten instytucji procesowej. Skoro postępowania upadłościowe powinno być prowadzone w celu zwiększenia możliwości odzyskania swoich należności przez uczestniczących w nim wierzycieli – wydaje się, że oczywistym jest, aby mogło ono zostać przeprowadzone możliwie szybko i efektywnie. Idea szybkości postępowania wywarła na ustawodawcy konieczność usunięcia odpowiedniego stosowania przepisu art. 1391 KPC (doręczenia pism przez komornika), który mógłby stanowić jedynie przestrzeń do stosowania obstrukcji i wydłużenia postępowania.

Sejm uchwalił 30.8.2019 r. ustawę o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1802). Nowelizowany akt prawny przewidywał szereg modyfikacji w zakresie usprawnienia postępowania upadłościowego w szczególności wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej (tzw. upadłości konsumenckiej). W końcu przepisy przewidują rezygnację z konieczności weryfikowania przez sąd, na etapie ogłaszania upadłości poziomu zawinienia dłużnika w doprowadzeniu lub pogłębieniu stanu niewypłacalności oraz możliwości zaproponowania efektywnej sprzedaży całego majątku w trybie tzw. pre-packu.